Pytania i odpowiedzi - wyjaśniamy krok po kroku

Kto może otrzymać świadczenie wychowawcze?

Świadczenie wychowawcze otrzymywać mogą rodzice, opiekunowie prawni lub faktyczni dziecka. Świadczenie wychowawcze będzie przysługiwało do ukończenia 18 roku życia dziecka.

Na jaki czas będzie przysługiwało prawo do świadczenia?

Prawo do świadczenia będzie ustalane na okres 1 roku – od 1 października do 30 września. Wnioski będzie można składać od 1 sierpnia danego roku. Pierwszy okres wypłacania świadczenia wychowawczego będzie jednak  dłuższy, od kwietnia 2016 r. aż do 30 września 2017 roku. Dzięki temu rodzice nie będą musieli składać dwóch wniosków.

Czy Program Rodzina 500 plus dotyczy także dzieci adoptowanych?

Tak, świadczenie będzie przysługiwać na takich samych zasadach jak w przypadku dzieci biologicznych.

Czy 500 zł to kwota netto czy brutto?

To kwota, od której nie będą odprowadzane podatki. To kwota bezpośrednio dla rodziny.

Czy kwota świadczenia będzie waloryzowana?

Rada Ministrów będzie mogła podnieść kwotę świadczenia w oparciu o wskaźniki wzrostu inflacji.

Kiedy obowiązuje kryterium dochodowe?

Świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko będzie przysługiwać niezależnie od dochodu. Wsparcie na pierwsze dziecko rodzice otrzymają po spełnieniu kryterium dochodowego 800 zł netto na osobę w rodzinie lub 1.200 zł netto na osobę w rodzinie, w której wychowywane jest dziecko niepełnosprawne.

Pierwsze dziecko to…

to najstarsze lub jedyne dziecko w wieku do ukończenia 18 r. życia

Czy rodzinie z jednym dzieckiem, której dochód przekracza 800 zł, urodzi się drugie dziecko i tym samym dochód na osobę spadnie poniżej 800 zł, będzie przysługiwało wsparcie na dwoje dzieci?

Tak, do ukończenia przez nie 18. roku życia.

Czy rodzice dostaną 500 złotych na drugie dziecko, w przypadku, gdy pierwsze skończyło 18 lat, ale nadal pozostaje na ich utrzymaniu?

Dziecko do 25 r.ż., które nadal mieszka z rodzicami, jest uwzględniane przy obliczaniu dochodu na osobę w rodzinie. Dzięki temu jego młodszy brat lub siostra może nadal otrzymywać wsparcie, jeśli dochód na osobę nie przekroczy 800 zł (1200 zł w przypadku dziecka niepełnosprawnego).

Jak otrzymać świadczenie?

Wystarczy złożyć wniosek – przez internet lub w gminie. Można to zrobić także za pośrednictwem Poczty Polskiej. Będzie liczyć się data stempla pocztowego. Świadczenie zostanie przekazane bezpośrednio na konto wskazane przez rodzica lub gotówką.

Kiedy można złożyć wniosek?

Wnioski można składać od momentu startu programu. Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu pierwszych 3 miesięcy - tj. od 1 kwietnia 2016 do 1 lipca 2016 - rodzice dostaną wyrównanie wstecz. W kolejnych miesiącach świadczenie będzie wypłacane od miesiąca, w którym rodzice złożą wniosek. Do programu będzie można dołączyć w dowolnym momencie.

Jeśli wnioskujemy o świadczenie wychowawcze na drugie i kolejne dziecko nie musimy dołączyć do wniosku żadnych dodatkowych dokumentów, gdyż w takim przypadku świadczenie nie będzie uzależnione od kryterium dochodowego.

Jeśli wnioskujemy o świadczenie wychowawcze na pierwsze lub jedyne dziecko (z uwagi na fakt, że obowiązuje w takim wypadku kryterium dochodowe) musimy dołączyć do wniosku:

• oświadczenia dokumentujące wysokość dochodu niepodlegającego opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych - jeśli członkowie rodziny osiągają takie dochody,
• oświadczenie o deklarowanych dochodach osiąganych przez osoby podlegające przepisom o zryczałtowanym podatku dochodowym – jeśli członkowie rodziny osiągają takie dochody,
• dokumenty (w tym oświadczenia) potwierdzające utratę lub uzyskanie dochodu w przypadku zmian sytuacji dochodowej.

W zależności od okoliczności indywidualnej sprawy, gmina będzie mogła zażądać udokumentowania innych, istotnych dla prawidłowego przyznania świadczenia wychowawczego, okoliczności. Zasadą jest jednak, że ich udokumentowanie może się odbyć poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej za złożenia fałszywych zeznań.

Kiedy wypłata świadczenia wychowawczego wstecz?

Jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu trzech miesięcy od startu programu czyli od 1 kwietnia br. do 1 lipca br. włącznie, wówczas świadczenie będzie wypłacone z wyrównaniem od 1 kwietnia 2016 roku.

UWAGA! Jeśli złożymy wniosek po 1 lipca 2016 r. to świadczenie wychowawcze zostanie przyznane od miesiąca złożenia wniosku bez wyrównania za minione miesiące.

Jaki dochód będzie brany pod uwagę?

Pierwszy okres, na który ustalane jest prawo do świadczenia wychowawczego, rozpoczyna się 1 kwietnia 2016 r. i kończy się dnia 30 września 2017 r. W przypadku ustalania prawa do świadczenia wychowawczego na pierwszy okres, rokiem kalendarzowym, z którego dochody stanowią podstawę ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego, jest rok kalendarzowy 2014. Prawo do świadczenia ustala się z uwzględnieniem określonych ustawą przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu.

Jak policzyć dochód?

W celu uzyskania szczegółowych, wiążących informacji dotyczących sposobu ustalania dochodu w indywidualnej sprawie należy się zwrócić do organu właściwego, tj. wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego/ośrodka pomocy społecznej właściwego ze względu na miejsce zamieszkania, który ustali w indywidualnej sprawie sytuację dochodową i rozstrzygnie czy świadczenie wychowawcze przysługuje.

Jeżeli nasz dochód jest niższy od dochodu z 2014 roku, to czy dodatek 500 zł będzie się należał?

Prawo do świadczenia wychowawczego na pierwszy okres ustala się na podstawie dochodu osiągniętego w roku kalendarzowym 2014 r., z uwzględnieniem określonych ustawą o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci przepisów o utracie i uzyskaniu dochodu. Jeżeli sytuacja rodziny uległa pogorszeniu, to w przypadkach określonych w ustawie, dochodu utraconego nie uwzględnia się. Utrata dochodu ma więc miejsce wtedy, gdy członek rodziny nie osiąga już dochodu, który utracił, np. w wyniku rozwiązania umowy o pracę. W takiej sytuacji do dochodu rodziny nie wlicza się dochodu utraconego, np. nie uzyskiwanego z powodu rozwiązania umowy o pracę.

Ważne! Obniżenie wynagrodzenia w ramach wykonywanego zatrudnienia nie jest utratą dochodu i nie ma wpływu na obliczanie dochodu w celu ustalenia prawa do świadczenia wychowawczego.

Czy od dochodu można odliczyć alimenty płacone na dziecko?

Tak. Kwoty alimentów świadczonych na rzecz innych osób (tj. osób spoza rodziny) są odliczane od dochodu.

Jakich świadczeń nie wlicza się przy ustalaniu dochodu?

Przy ustalaniu dochodu nie wlicza się m.in. świadczeń rodzinnych (z wyjątkiem świadczenia rodzicielskiego), świadczeń z pomocy społecznej oraz wszelkich innych środków, których nie obejmuje definicja dochodu zawarta w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

Czy zasiłek rodzinny, świadczenie pielęgnacyjne, alimenty lub stypendia wlicza się do dochodów branych pod uwagę przy przyznawaniu 500 zł na dziecko?

Przy ustalaniu prawa do świadczenia wychowawczego na pierwsze lub jedyne dziecko uwzględnia się otrzymywane alimenty oraz stypendia socjalne. Zasiłek rodzinny oraz świadczenie pielęgnacyjne nie wlicza się do dochodu rodziny.

Czy ustawa zakłada kontrolę wydatkowania przyznanych środków?

Nie traktujemy polskich rodzin, jako rodziny patologiczne. Szanujemy autonomię rodziny i wierzymy, że ona najlepiej wie, czego dziecku potrzeba.

Ustawa zawiera możliwe do zastosowania w nadzwyczajnych sytuacjach, mechanizmy zapobiegające marnotrawieniu świadczeń lub zapobiegania wydatkowaniu świadczenia niezgodnie z jego przeznaczeniem. Będzie to takie samo rozwiązanie jak obowiązujące od wielu lat w ustawie o świadczeniach rodzinnych.

W przypadku sygnałów o marnotrawieniu świadczenia, u rodziny będzie mógł zostać przeprowadzony wywiad środowiskowy, aby ustalić jak wygląda sytuacja w danej rodzinie. Urzędnicy pomocy społecznej z reguły wiedzą, gdzie mogą być problemy, sytuacje patologiczne w rodzinie. Jeśli coś będzie nie tak, pracownik organu wypłacającego świadczenie 500 zł, na podstawie informacji od pracownika socjalnego, będzie mógł zamienić gotówkę na pomoc rzeczową (np. na jedzenie, ubrania, lekarstwa itp.) lub w formie opłacania usług (np. opłata za pobyt dziecka w żłobku, przedszkolu itp.).

Czy rodziny mieszkające za granicą będą mogły pobierać świadczenie?

Program Rodzina 500 plus jest zgodny z dotychczasową, unijną praktyką koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Pozwala ona ograniczyć przypadki nienależnego pobierania świadczeń przez osoby mieszkające za granicą. Ustawa przewiduje, że świadczenie nie będzie przysługiwać, jeżeli rodzinie przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze, za wyjątkiem sytuacji, gdy przepisy o koordynacji systemu zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy przewidują inaczej. Zgodnie z projektem Programu Rodzina 500 plus, rodzice składający wniosek o przyznanie świadczenia są zobowiązani do informowania o każdej zmianie mającej wpływ na prawo do tego świadczenia, w tym również o zmianie miejsca zamieszkania. Jeśli rodzic przebywa w innym państwie UE i złoży tam wniosek o świadczenia rodzinne, tamtejszy organ informuje o tym fakcie marszałków województw w Polsce. Marszałek zaś przekazuje te informacje do właściwej gminy.

Cudzoziemcy a świadczenie wychowawcze

W określonych przypadkach świadczenie z programu "Rodzina 500 plus" otrzymać mogą również cudzoziemcy. W przypadku cudzoziemców obywateli UE/EOG i Szwajcarii, analogicznie jak wobec Polaków przebywających za granicą, stosuje się przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego oraz inne umowy międzynarodowe wiążące nasz kraj. W przypadku pozostałych obcokrajowców, którzy przebywają w Polsce na podstawie zezwolenia na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji oraz tych, którzy posiadają kartę pobytu z adnotacją „dostęp do rynku pracy”, warunkiem przyznania świadczenia jest zamieszkiwanie w Polsce wraz z rodziną. 

Czy mimo, że pracuję zagranicą, dostanę 500 zł na dziecko?

Jeśli osoba składająca wniosek lub członek wskazanej we wniosku rodziny przebywa poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej - w państwie Unii Europejskiej lub Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a wyjazd/pobyt ten nie ma charakteru turystycznego, leczniczego lub nie jest związany z podjęciem przez dziecko kształcenia poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej, to gmina przekaże wniosek wraz z dokumentami marszałkowi województwa w celu jego rozpatrzenia i ustalenia czy nie mają zastosowania unijne przepisy o koordynacja sytemu zabezpieczeń społecznych. Ma to na celu a niedopuszczalnej w przepisach unijnych sytuacji pobierania  przez tą samą osobę podobnych świadczeń w dwóch państwach UE/EOG jednocześnie.